Diş Hekimliğinde Numaralandırma Sistemleri

Bilindiği üzere ülkemiz diş hekimliğinde sürekli dişlerde numaralandırma sistemi olarak FDI'ın önermiş olduğu FDI numaralandırma sistemi kullanılmaktadır. Buna karşın uluslararası diş hekimliğinde kullanılmakta olan 2 farklı diş numaralandırma sistemi daha bulunmaktadır. Özellikle ABD'de kullanılan ADA tarafından kabul edilen üniversal numaralandırma sistemi ABD kaynaklı makalelerde sıklıkla kullanılmaktadır. ADA'nın kabul ettiği bu numaralandırma sistemi Kuzey Amerika kaynaklı diş hekimliği makalelerinde ve araştırmalarında kullanıldığı için bu yayınları okuyan hekimlerin bu numaralandırma sistemini bilmeleri önemli olmaktadır. Bu makalede uluslararası diş hekimliğinde kabul görmüş 3 farklı dental numaralandırma sisteminden bahsetmek istedik.


1. FDI Numaralandırma Sistemi (Federation Dentaire Internationale Numbering System)


FDI'ın kabul ettiği bu sistemde dişler çift haneli sayılarla ifade edilir. Diş hekimliğindeki her branşda kullanılan bu sistemde her yarım çene bir numara ile ifade edilir. Ülkemizde de kullanılan bu sistemde bilindiği üzere sağ üst çene 1, sol üst çene 2, sol alt çene 3, sağ alt çene 4 rakamlarıyla temsil edilir. Bu yarım çenedeki dişler; santral dişler 1, üçüncü molar dişler de 8 olacak şekilde temsil edilerek bulunduğu çeneyi temsil eden rakamın yanına yazılıp çift haneli bir sayı ile belirtilmiş olunur. Ülkemizde de kullanılan bu sistem uluslararası alanda (Kuzey Amerika hariç) kabul edilen numaralandırma sistemidir. Ayrıca ISO-3950 numaralandırma sistemi olarak da bilinmektedir.

2. Üniversal Numaralandırma Sistemi (Universal Numbering System)


Amerikan Diş Hekimleri Birliği (ADA) tarafından kabul edilen bu sistem daha çok ABD'de kullanılmaktadır. Bu sistemde numaralandırma FDI'ın sistemi gibi 4 yarım çene üzerinden yapılmaz. Dişlerin numaralandırılması sağ üst en arka dişe (3.molar) 1 numarası verilecek şekilde başlar ve tüm arkı dolaşarak sol üst en arka diş (3.molar) 16 olacak şekilde devam eder. Numaralandırma buradan sol alt çene en arka dişle devam eder ve FDI numaralandırmasında 38 olarak temsil edilen üçüncü molar diş 17 sayısı ile temsil edilir. Numaralandırma buradan üst arktakinin aksine soldan sağa devam eder orta hattı geçip sağ alt çene üçüncü molar dişe 32 sayısı verilerek biter. Bu numaralandırma sisteminde her bir diş çene arkında olmasa bile numaralandırılması gerekir. Örnek olarak sağ üst üçüncü molar diş yoksa numaralandırma bir öndeki ikinci büyük azı dişinden 2 sayısı ile başlar ve devam edilir. 

3. Palmer Numaralandırma Sistemi (Palmer Notation Numbering System)


Her ne kadar FDI sistemiyle beraber önemini kaybetse de özellikle Birleşik Krallık'ta olmak üzere hala bazı ortodontistler, pedodontistler ve çene cerrahları tarafından kullanılan bu uygulama ilk olarak Macar diş hekimi Adolf Zsigmondy tarafından 1861 yılında ortaya konmuştur. ABD Ohio'lu diş hekimi Corydon Palmer tarafından ise geliştirilmiştir. Bu sistemde de numaralandırma 4 yarım çeneye bölünerek yapılmaktadır. Yine aynı şekilde numaralandırma orta hatta en yakın dişin (santral diş) 1 ile numaralandırılması ile başlar ve en arka dişin (3.molar diş) 8 ile temsil edilmesiyle son bulur. Bununla beraber her diş bulunduğu konumu temsilen sayısının içinde bulunduğu şekilleriyle (┘└ ┐┌)  temsil edilir. Ayrıca Macar diş hekimi Zsigmondy 1861 yılında yapmış olduğu bu sistem ile süt dişleri de romen rakamlarıyla temsil edilmiş, Palmer ise bu sistemin kullanımı daha kolay olsun diye bunu A, B, C, D, E ile değiştirmiştir.